Celiakia to przewlekła choroba autoimmunologiczna wywoływana przez gluten. Diagnoza tej choroby wymaga przeprowadzenia specjalistycznych badań krwi. Kluczowe znaczenie mają testy na obecność przeciwciał, w tym przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej (tTG IgA), które cechują się wysoką skutecznością wykrywania choroby. Przed wykonaniem badań pacjent nie może stosować diety bezglutenowej, ponieważ może to zafałszować wyniki.
Najważniejsze informacje:
- Celiakia to reakcja autoimmunologiczna na gluten zawarty w zbożach
- Diagnostyka opiera się głównie na badaniach krwi i biopsji jelita cienkiego
- Skuteczność testów przeciwciał tTG IgA wynosi ponad 95%
- Przed badaniami nie wolno przechodzić na dietę bezglutenową
- Należy unikać leków immunomodulujących i kortykosteroidów przed diagnostyką
- Badania genetyczne (HLA-DQ2 i HLA-DQ8) mogą wskazać ryzyko rozwoju choroby
- Ostateczne rozpoznanie wymaga potwierdzenia biopsją jelita cienkiego
Badania krwi w diagnostyce celiakii - jakie testy należy wykonać?
Badania krwi są kluczowym elementem w diagnostyce celiakii. Pozwalają wykryć obecność specyficznych przeciwciał, które pojawiają się w organizmie jako reakcja na gluten.
Podstawowe testy na celiakię obejmują:
- Przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej (tTG IgA) - najbardziej wiarygodny test o czułości 95,7%
- Przeciwciała przeciwendomyzjalne (EmA) - bardzo dokładne badanie potwierdzające
- Przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny (DGP) - badane w klasie IgA i IgG
Te markery celiakii są niezwykle istotne w procesie diagnostycznym. Ich obecność silnie wskazuje na chorobę trzewną.
Jak przygotować się do badań krwi w kierunku celiakii?
Przed wykonaniem badania krwi w kierunku celiakii konieczne jest regularne spożywanie produktów zawierających gluten. Zaleca się spożywanie minimum 3-4 porcji glutenu dziennie przez 6-8 tygodni. Dieta bezglutenowa może zafałszować wyniki testów.
Należy również unikać leków immunosupresyjnych i kortykosteroidów. Warto poinformować lekarza o przyjmowanych lekach.
Ważne wskazówki przed badaniem:
- Spożywaj produkty z glutenem minimum 6 tygodni przed testem
- Nie rozpoczynaj diety bezglutenowej przed badaniami
- Zgłoś lekarzowi przyjmowane leki
Czytaj więcej: Etykiety produktowe: Jakie informacje muszą zawierać? Poradnik
Etapy diagnostyki celiakii
| Etap diagnostyki | Na czym polega | Czas trwania |
| Wywiad lekarski | Ocena objawów i czynników ryzyka | 30-60 minut |
| Badania krwi | Oznaczenie przeciwciał | 2-3 dni |
| Biopsja jelita | Pobranie wycinków błony śluzowej | 1 dzień |
Kompleksowa diagnostyka celiakii wymaga wykonania wszystkich etapów badań. Tylko pełna diagnostyka pozwala na postawienie pewnego rozpoznania.
Kiedy wykonać badania krwi?
Badania w kierunku celiakii należy wykonać przy wystąpieniu przewlekłych dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Częste biegunki, wzdęcia, bóle brzucha czy spadek masy ciała to sygnały alarmowe. Również niedokrwistość czy przewlekłe zmęczenie mogą wskazywać na celiakię.
Do grup wysokiego ryzyka należą osoby z rodzinnym występowaniem celiakii oraz chorujący na inne choroby autoimmunologiczne.
Wiarygodność testów krwi w diagnostyce celiakii
Celiakia wyniki krwi charakteryzują się wysoką wiarygodnością. Najdokładniejsze są testy przeciwciał tTG IgA. Skuteczność diagnostyczna zależy od rodzaju testu.
| Rodzaj testu | Skuteczność diagnostyczna |
| tTG IgA | 95,7% |
| EmA | 90-95% |
| DGP | 85-90% |
Interpretacja wyników powinna zawsze odbywać się w kontekście objawów klinicznych. Wynik dodatni wymaga potwierdzenia biopsją.
Wyniki fałszywie dodatnie i ujemne
Błędne wyniki mogą wystąpić z różnych przyczyn. Stosowanie diety bezglutenowej przed testem to najczęstsza przyczyna wyników fałszywie ujemnych. Niektóre choroby autoimmunologiczne mogą dawać wyniki fałszywie dodatnie.
- Wcześniejsze stosowanie diety bezglutenowej
- Przyjmowanie leków immunosupresyjnych
- Niedobór IgA
- Współistniejące choroby autoimmunologiczne
- Błędy w procedurze laboratoryjnej
Przeciwwskazania do wykonania badań
Niewiele jest bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania testów na celiakię. Ciężki stan pacjenta czy aktywne krwawienie z przewodu pokarmowego mogą wymagać odroczenia badań. Stosowanie niektórych leków immunosupresyjnych również może uniemożliwić wykonanie testów. Znaczny niedobór IgA wymaga specjalnego podejścia diagnostycznego.
W takich przypadkach można rozważyć badania genetyczne lub biopsję jelita cienkiego jako pierwszą metodę diagnostyczną.
Dalsze postępowanie po otrzymaniu wyników
Przy wyniku pozytywnym konieczne jest wykonanie biopsji jelita cienkiego. Po potwierdzeniu rozpoznania pacjent powinien rozpocząć ścisłą dietę bezglutenową. Wymagana jest także konsultacja z dietetykiem.
W przypadku wyniku negatywnego, ale utrzymujących się objawów, może być konieczne powtórzenie badań lub poszukiwanie innych przyczyn dolegliwości.
Czytaj więcej: Test na SIBO – kiedy warto go wykonać i na czym polega?
Co trzeba wiedzieć o badaniach krwi w celiakii?
Diagnostyka celiakii wymaga kompleksowego podejścia, gdzie badania krwi stanowią kluczowy element rozpoznania. Najważniejszym testem jest oznaczenie przeciwciał tTG IgA, którego skuteczność przekracza 95%. Przed wykonaniem badań w kierunku celiakii konieczne jest spożywanie glutenu przez minimum 6-8 tygodni.
Proces diagnostyczny składa się z trzech głównych etapów: wywiadu lekarskiego, badania krwi i biopsji jelita cienkiego. Pozytywny wynik testów krwi zawsze wymaga potwierdzenia poprzez biopsję. Warto pamiętać, że stosowanie diety bezglutenowej przed badaniem może zafałszować wyniki.
Szczególną uwagę na wykonanie testów na celiakię powinny zwrócić osoby z przewlekłymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, niedokrwistością oraz ci, u których w rodzinie występowała celiakia. W przypadku wątpliwości co do wyników, możliwe jest ich powtórzenie lub zastosowanie alternatywnych metod diagnostycznych.
